Narodziny narodu

Najwybitniejszy film pełnometrażowy w dorobku Davida Warka Griffitha, słynnego twórcy opisywanego na kartach podręczników jako ojciec kina fabularnego i kodyfikator reguł języka filmowego. Narodziny narodu to epicki fresk z czasów wojny secesyjnej i okresu rekonstrukcji, gdzie wichry dziejowe targające ówczesną Ameryką znajdują odbicie w splatających się dramatycznie losach dwóch zaprzyjaźnionych rodzin stojących po przeciwnych stronach konfliktu. Film w dniu premiery wzbudził tyleż zachwytów, co kontrowersji – maestria formalna i pełna emocjonalnego napięcia narracja towarzyszy tu bowiem bardzo wątpliwej, zwłaszcza z dzisiejszego punktu widzenia, wymowie. Jednak ani wątki rasistowskie, ani prostoduszny sentymentalizm niektórych scen nie są w stanie odebrać dziełu Griffitha mocy oddziaływania – to zresztą wydaje się równie imponujące, co zatrważające.

Narodziny narodu to podsumowanie dotychczasowych doświadczeń nie tylko samego Griffitha, ale też innych współczesnych mu twórców – to kompendium różnorodnych rozwiązań formalnych i technicznych pierwszych dwóch dekad istnienia kinematografii. Świadome wykorzystanie montażu, gradacja planów, ruchy kamery, stonowane aktorstwo, popisowe ratunki w ostatniej chwili – wszystkie te elementy (i szereg innych) udało się ująć w jeden spójny system narracyjny i podporządkować określonemu celowi: przedstawianiu opowieści. Paradygmat fabularny kina zostaje ostatecznie przypieczętowany, kino zaczyna opowiadać historie i – jak się okaże – szybko nie skończy.

Grzegorz Kurek

Film niemy z muzyką na żywo w wykonaniu Tomasza Kirszlinga (trąbka) i Marcina Mazurka (fortepian)